Jak rozpoznać alergię pokarmową u dziecka?

Szacuje się, że co 10 dziecko w Polsce cierpi z powodu alergii pokarmowej. Dowiedz się jakie są jej przyczyny, czym się objawia i jak jej zapobiec.

Czym jest alergia pokarmowa?

Alergia pokarmowa to nic innego jak nadmierna reakcja układu odpornościowego na spożyty pokarm. Organizm mylnie rozpoznaje pewne substancje zawarte w pożywieniu jako szkodliwe i zaczyna z nimi walczyć wytwarzając przeciwciała, które wywołują niepożądane reakcje.

Przyczyny alergii pokarmowej u dziecka

Alergia pokarmowa zazwyczaj pojawia się w pierwszych tygodniach życia dziecka. Przyczyn alergii może być bardzo wiele. Jeżeli jedno lub oboje rodziców mają zdiagnozowaną alergię, prawdopodobieństwo wystąpienia jej u dziecka wzrasta. Nie jest to jednak pewne. Bywa, że dzieci alergików są całkowicie zdrowe i na odwrót – dziecko jest uczulone mimo, że rodzicom nic nie dolega.

Wśród przyczyn alergii bardzo często wymienia się też takie czynniki jak zanieczyszczenie środowiska, niewłaściwe odżywianie się rodziców (zbyt dużo żywności wysoko przetworzonej) czy palenie tytoniu.

Objawy alergii pokarmowej u dziecka

Alergia pokarmowa może się objawiać na wiele sposobów. Co więcej – w zależności od spożytego pokarmu objawy u tego samego dziecka mogą się różnić.

Symptomy pojawiające się zaraz po spożyciu uczulającego pokarmu niestety nie są regułą. Podstępność alergii pokarmowej polega na tym właśnie, że mogą one objawić się wiele godzin a nawet dni po jedzeniu. Z tego powodu bardzo trudno jest nieraz wychwycić, co wywołuje uczulenie.

Objawy ze strony układu pokarmowego

• obfite ulewanie przez niemowlęta;
• uporczywe wzdęcia i kolki;
• wymioty;
• zaparcia;
• luźne kupki (czasami ze śluzem lub krwią)
• obrzęki jamy ustnej, języka, gardła.

Objawy ze strony układu oddechowego

• sapka, wodnisty katar;
• chrypka, drapanie w gardle;
• kichanie;
• kaszel;
• świszczący oddech, trudności w oddychaniu.

Objawy skórne

• szorstkie suche zaczerwienione plamy szczególnie na policzkach, za uszami, w zgięciach łokciowych i kolanowych;
• wysypki, rumienie, pokrzywki;
• silny świąd.

Pozostałe objawy alergii pokarmowej:

• łzawienie i świąd oczu;
• obrzęk i zaczerwienienie powiek i okolic oczu (tzw. okulary alergika);
• niepokój, zaburzenia snu i koncentracji;
• słaby przyrost wagi;
• podwyższona temperatura.

Jak rozpoznać alergię pokarmową?

Diagnostykę alergii pokarmowej utrudnia fakt, że jej objawy bardzo często są takie same jak objawy towarzyszące innym chorobom. Bywa, że dziecko latami jest niewłaściwie leczone i podawane są mu np. antybiotyki. Prowadzi to do tzw. marszu alergicznego czyli przechodzenie z jednej alergii w drugą. Zazwyczaj zaczyna się w okresie niemowlęcym od alergii pokarmowej, która następnie w wieku dziecięcym zamienia się w alergię wziewną a nawet w astmę.

Bardzo ważne jest zatem wczesne wykrycie alergii i podjęcie odpowiednich kroków w kierunku jej zniwelowania. Jeżeli podejrzewasz, że Twoje dziecko może mieć alergię – nie zwlekaj! Wybierz się jak najszybciej do alergologa. Zleci on prawdopodobnie przeprowadzenie testów alergicznych z krwi lub skórnych.

Niestety wyniki testów z krwi nie zawsze są wiarygodne zaś testy skórne w przypadku rozległych zmian skórnych nie są możliwe do przeprowadzenia. Ważna jest więc baczna obserwacja dziecka i notowanie co danego dnia zjadło lub, jeżeli jest karmione piersią, co mama zjadła.

Moja córcia miała zdiagnozowaną alergię pokarmową w wieku dwóch miesięcy. Dzięki odpowiedniemu leczeni i diecie udało nam się zminimalizować uczulenia a przede wszystkim uniknąć marszu alergicznego.

Jak zapobiec alergii pokarmowej?

Jak dotąd nikt niestety nie wymyślił leku, który skutecznie eliminowałby alergię. Istniejące preparaty łagodzą tylko objawy. Profilaktyka w związku z tym ma ogromne znaczenie. W celu zmniejszenie prawdopodobieństwa wystąpienia alergii pokarmowej u dziecka:

• karm jak najdłużej piersią;
• dbaj o zdrowe odżywianie w ciąży [link do art. o zdrowym odżywianiu]
• karmiąc piersią stopniowo wprowadzaj do swojej diety składniki mogące być potencjalnymi alergenami;
• stosuj dietę eliminacyjną – jeśli zauważysz, że jakiś składnik nie służy maluchowi, wyeliminuj go z diety;
• ostrożnie rozszerzaj dietę dziecka – nowe produkty wprowadzaj w małych ilościach i odczekaj kilka dni by móc obserwować reakcję organizmu dziecka.
• unikaj produktów wysokoprzetworzonych w diecie dziecka;
• produkty spożywcze kupuj ze sprawdzonych źródeł lub z certyfikowanych gospodarstw ekologicznych.

Zdarza się, że u dziecka karmionego wyłącznie piersią objawy alergii pokarmowej nie ustępują mimo restrykcyjnie przestrzeganej diety eliminacyjnej mamy. W takiej sytuacji lekarz może zalecić karmienie dziecka specjalnym mlekiem modyfikowanym (Bebilon pepti, Nutramigen, Alfare, Isomil) tzw. hydrolizatem – białko jest w nich rozłożone na bardzo małe cząsteczki przez co nie powoduje uczulenia.

Jak odróżnić alergię od nietolerancji pokarmowej?

Bardzo często alergia pokarmowa mylona jest lub też utożsamiana z nietolerancją pokarmową. Różnica między nimi jest wyraźna. Z alergią mamy do czynienia wówczas, gdy przyczyną jest nadmierna reakcja układu odpornościowego. W tym wypadku kontakt choćby ze śladową ilością alergenu może wywołać uczulenie. W skrajnych przypadkach może nawet dojść do wstrząsu anafilaktycznego, który jest stanem zagrożenia życia, objawiającym się gwałtownym spadkiem ciśnienia, niewydolnością oddechowo – krążeniową czy utratą przytomności.

Nietolerancja pokarmowa z kolei ma zupełnie inne podłoże. Wśród przyczyn wymienia się przebyte choroby oraz niedojrzałość układu pokarmowego. Jelita niemowlaka nie są jeszcze wystarczająco szczelnie pokryte błoną śluzową przez co substancje uczulające przedostają się do krwiobiegu i wywołują niepożądaną reakcję.

W przypadku nietolerancji pokarmowej znaczenie ma również ilość spożytego alergenu. Bywa, że jedna zjedzona np. truskawka pozostanie niezauważona przez organizm ale po całej garści pojawia się już wysypka. Wspierając odpowiednio rozwój układu pokarmowego i immunologicznego dziecka, poprzez zdrową zbilansowaną dietę oraz eliminację produktów uczulających, szansa na to, że dziecko „wyrośnie” z nietolerancji, jest bardzo duża.

Najczęściej uczulające produkty

Przy rozszerzaniu diety malucha lub podczas karmienia piersią warto szczególną uwagę zwrócić na produkty, które najczęściej wywołują alergię lub nietolerancję pokarmową. Należą do nich:

• mleko krowie i jego przetwory;
• zboża glutenowe (pszenica, jęczmień, żyto, owies,) oraz ich przetwory (kaszki, makarony, pieczywa, ciasta)
• jaja kurze (w szczególności białko);
• owoce cytrusowe (pomarańcze, mandarynki, grejpfruty);
• kakao, czekolada;
• orzechy (zwłaszcza ziemne);
• miód;
• soja, seler, pomidory;
• owoce drobnopestkowe (truskawki, maliny, kiwi)
• owoce wielkopestkowe (brzoskwinie, morele, czereśnie);
• produkty zawierające sztuczne dodatki i konserwanty.