Klaps

Klaps za złe zachowanie

Zastanawiałaś się kiedyś, czy mogłabyś dać swojemu dziecku klapsa? W rozmowach z koleżankami zarzekałaś się, że nigdy tego nie zrobisz? A teraz siedzisz i myślisz, jak do tego doszło? Może jesteś zbyt przemęczona? Mimo wszystko masz wyrzuty sumienia i nie chcesz się w ten sposób tłumaczyć… ale przecież dziecko było niegrzeczne, nie słuchało, wszystkie dotychczasowe sposoby zawiodły. Nie uderzyłaś go mocno, ale i tak się przestraszyłaś, a maluch zaczął płakać. Przytulenie nie pomogło od razu…

Zasady wychowywania dzieci

Nawet jeśli taka sytuacja zaszła, nie przejmuj się i zacznij od początku. Mam nadzieję, że moja porada będzie dla Ciebie wsparciem w trudnych sytuacjach. Na początku usiądź i spisz na kartce swoje zasady wychowania, jakie stosujesz, „złote myśli”, które pomagają Ci w doborze nagród lub kar. Kiedy już napiszesz swoją listę, zapoznaj się z moją, którą konsultowałam z kilkoma koleżankami, które mają dzieci w różnym wieku:

1. Nie strasz dzieci nikim i niczym np. potworem z szafy, który zjada dzieci, które nie chcą spać.
2. Nie poniżaj, ani nie upokarzaj malucha. Nie naruszaj jego godności i nietykalności cielesnej.
3. Nie wymyślaj kary zbyt długo, nie przedłużaj czekania dziecka i jego napięcia, które powstaje podczas czekania.
4. Jeśli stosujesz „karę” (na przykład: posprzątać zabawki, które dziecko rozrzuciło w złości), należy dopilnować, by została wykonana zaraz po jej zadaniu, a nie dzień później.
5. Wyjaśnij dziecku, po co stosujesz karę. Dziecko musi zrozumieć, dlaczego zostało ukarane. Na spokojnie usiądź z nim i wytłumacz, dlaczego nie jesteś zadowolona z jego zachowania, skąd bierze się kara? Jak nie wolno robić, jak można postąpić w danej sytuacji. Mów, co zrobić, by w przyszłości jej uniknąć.
6. Klarownie wyrażaj swoją aprobatę lub dezaprobatę dla określonych zachowań. Podkreślaj, jeśli jesteś z dziecka zadowolona, używaj pochwał.
7. Uważaj, żeby nie przesadzić z ilością ograniczeń i zasad. Dobierz je biorąc pod uwagę wiek córki/syna.
8. Wyrzuć ze swojego słownika: „nie, bo tak mówię” itp.
9. Jeśli czujesz, że tracisz nad sobą kontrolę, jesteś zmęczona i wszystko Cię denerwuje, postaraj się na chwilę odizolować od dziecka. Być może Twój mąż (lub ktoś inny) jest w domu, wtedy daj mu znać, że potrzebujesz wsparcia i chwili dla siebie. Możesz wyjść do innego pomieszczenia lub na krótki spacer. Jeśli jesteś sama w domu, spróbuj zastosować pierwszy sposób. Zastanów się, dlaczego tak silnie reagujesz na sytuację. Zachowaj dystans i nie trać panowania nad sobą!
10. Nie krzycz.
11. Nie bój się przeprosić, jeśli źle postąpiłaś.
12. Znajdź czas tylko dla siebie, jeśli będziesz spełniona i zadowolona cała rodzina to odczuje.
13. Wspieraj dziecko w trudnych sytuacjach, które mogą wywołać konflikt i negatywne emocje. Wykaż się zrozumieniem dla potrzeb Twojego malucha.
14. Pytaj dziecko o zdanie w kwestiach, które jego dotyczą, razem możecie wymyślić nowe rozwiązania i pomysły.
15. Spędzaj czas ze swoim dzieciakiem, by dobrze je znać i mieć relację opartą na zaufaniu. Poświęcaj mu swoją uwagę!

Dlaczego mamy dają dziecku klapsa?

Zapytałam o to znajome mamy. Odpowiedziały, że dały lub miały ochotę dać klapsa w chwili gdy:

• czuły się bezradne,
• kierowały nimi negatywne emocje,
• nic innego ze znanych sposobów nie zadziałało,
• były przemęczone i rozdrażnione sytuacjami zaistniałymi w domu lub w pracy (niekoniecznie były to sprawy związane z dzieckiem),
• nie miały wsparcia bliskiej osoby, nie miały się komu zwierzyć, z kim porozmawiać;

Dlaczego nie warto dawać klapsów?

Jeśli chcesz, żeby Twoja relacja z dzieckiem była oparta na poczuciu bezpieczeństwa i miłości, to klaps nie powinien być formą kary stosowaną w Twoim domu. W dziecku rodzi się poczucie zranienia, lęk, a nawet gniew, kiedy dostanie taką karę. Poczułaś ulgę? Pozbyłaś się złych emocji za pomocą klapsa? To chwilowe uczucie natychmiast zastępuje poczucie winy, wstyd.

Dziecko nie rozumie Twojego postępowania. Najpierw jest przestraszone zadaną karą fizyczną, potem obserwuje, jak się smucisz, aż w końcu tulisz je próbując zrekompensować to, co się wydarzyło. Taka huśtawka emocji jest trudna do udźwignięcia dla dorosłego, a co dopiero dla malucha raczkującego w sferze uczuć. Tak, to prawda, że po takim wydarzeniu rodzic często stara się zrobić dla dziecka coś, dzięki czemu zapomni ono o przykrej karze. Nowa zabawka, wyjście na plac zabaw, smakołyk? Nie mieszaj dziecku w głowie, uspokój się i nie wymyślaj na szybko, na siłę, co tu zrobić, by naprawić krzywdę.

Zwolennicy kary fizycznej

Na pewno spotkasz się również z osobami, które uważają klapsa za jeden ze sposobów wychowawczych. Wiele osób nie przyznaje się do wymierzanie tego rodzaju kary przez to, że nie jest ona akceptowana społecznie. Jednak Ci, którzy się przyznają, wymienią argumenty broniące tej metody. Twierdzą, że może on oduczyć dziecko złego zachowania. Czy na pewno? Czy Twoje dziecko w chwili wielkich emocji jest w stanie zrozumieć, dlaczego i po co dostało klapsa? Czy łączy swoje zachowanie z Twoim gniewem?

Jeśli Twoje dziecko uderzy inne w piaskownicy, a Ty uderzysz je, to może Ci oddać. Jaki jest sens karać w sposób, który zakazujesz dziecku używać wobec innych? Z jego obserwacji będzie wynikało, że Ty też używasz zakazanego czynu, i że to sposób na odreagowanie, kiedy jest złe. Kiedy teraz to czytasz, to nie wydaje Ci się, że to działanie „zatacza koło”?

Twoje dziecko uważnie Cię obserwuje i często powiela Twoje zachowanie, więc sama przestrzegaj zasad, które ustaliłaś. Jeśli będziesz często stosować ten rodzaj kary, dziecko uzna, że przemoc fizyczną za zwykłą formę zachowania wobec ludzi. Skoro jest to taka sama czynność jak spanie czy jedzenie, to nie będzie widziało w niej nic złego i samo zacznie ją stosować.

Dziecko obserwuje też, że osoba silniejsza i większa ma więcej praw, może ranić innych. Dając mu klapsy nauczysz je, że mając przewagę nad osobą słabszą możesz ją bezkarnie wykorzystywać, a przemoc jest sposobem na uzyskanie tego, czego się chce. Być może potem w przedszkolu zamiast poprosić o pożyczenie zabawki, po prostu zabierze ją młodszemu koledze bijąc go.

Zamiast klapsa

1. Ustal zasady panujące w domu, na podwórku czy podczas zabawy i konsekwencje ich łamania wcześniej, niż pod wpływem emocji.
2. Powiedz dziecku o tym, co czujesz, kiedy zachowuje się inaczej, niż ustaliliście.
3. Pokazuj konsekwencje jego działań. Jeżeli Twoje dziecko zepsuje jakąś rzecz, to naturalną konsekwencją, będzie to, że już więcej się nią nie pobawi. Wtedy na pewno odczuje skutek swojego działania, a rozmowa z Tobą pomoże mu zrozumieć, co się stało. Jeśli przeżywanie skutków swoich działań nie jest dla dziecka niebezpieczne (na przykład dla zdrowia) to pozwól mu je odczuć! Niech uczy się doświadczając. Jeśli konsekwencje zagrażają jego bezpieczeństwu ustal lub powtórz konkretne granice zachowania, normy. Jeśli nie będzie ich przestrzegać, zakończycie zabawę lub inną czynność, której dotyczyły zasady.
4. Pozwól dziecku ochłonąć (dzieci od 3 roku życia). Jeśli dziecko nie potrafi się dostosować do ogólnych zasad panujących w domu np. zachowanie ciszy, odeślij je do swojego pokoju lub w inne konkretne miejsce. Niech tam zastanowi się nad swoim postępowaniem na spokojnie. Kiedy wrócisz po określonym czasie po dziecko, zapytaj, czy jest gotowe wrócić do reszty rodziny i słuchać zasad. Nie powinno traktować tego jako kary, lecz czas na przemyślenia swoich uczuć, które w danym momencie mogą się gwałtownie ze sobą przeplatać. W tym czasie Ty również masz czas na uspokojenie. Jeśli po powrocie maluch mimo wszystko znów zaczyna się źle zachowywać, ponów te same czynności. Bądź konsekwentna!
5. Reaguj w odpowiednim momencie, nie czekaj, aż sytuacja się „zaogni”. Przejmij kontrolę, póki jest jeszcze taka możliwość. Jeśli ustaliłaś zasady, to odwołaj się do nich, zanim sytuacja stanie się jeszcze bardziej skomplikowana.
6. Kiedy tłumaczysz dziecku zasady patrz mu prosto w oczy, usiądź lub przykucnij, by być na poziomie jego wzroku. Skup na sobie jego uwagę np. poprzez dotknięcie ramienia.

Złość na niemowlę

Kiedy możesz porozmawiać ze swoim dzieckiem, sytuacja konfliktu jest prostsza. Co zrobić jeśli niemowlę doprowadza Cię do podobnego stanu i tracisz nad sobą kontrolę? Na początek możesz zrobić to samo, co opisałam wcześniej. Zostaw dziecko pod opieką innego dorosłego lub połóż je samo, bezpiecznie w łóżeczku. Daj sobie chwilę na odpoczynek.

Prawdopodobnie zezłościłaś się, bo jesteś przemęczona, a danego dnia maluch dokazuje płaczem częściej niż zwykle, wymaga ciągłej obserwacji i absorbuje Twoją uwagę. Nie miałaś chwili, by zebrać myśli, więc zrób to teraz! Szarpanie, potrząsanie, bicie maleństwa nie sprawi, że przestanie płakać, a wręcz przeciwnie. Pod wpływem negatywnych emocji możesz zrobić mu krzywdę i będziesz tego żałować, wstydzić się, że wyładowałaś się na małym i słabym, bezbronnym człowieku. Kiedy będziesz gotowa, idź i przytul malucha…od razu przypomnisz sobie, jak bardzo go kochasz i nie chcesz zranić.

Poczucie bezradności wobec niegrzecznego dziecka

Nie wstydź się poprosić o pomoc. Nie bój się oceny innych. Ci, których kochasz, znają Cię i wiedzą, że jeden czyn nie sprawia, że źle wychowujesz swoje dziecko. To, że pytasz o poradę świadczy, że jesteś osobą odpowiedzialną i troszczysz się o rodzinę. Po pomoc możesz zwrócić się do najbliższych lub specjalistów (na przykład: Centrum Dziecka i Rodziny).