Odparzenie i pieluszkowe zapalenie skóry

Pierwsze odparzenie zdarzyło nam się, gdy synek miał niespełna miesiąc. Czułam się wtedy okropnie, jak najgorsza matka. Teraz wiem, że to się zdarza, i to zdarza się także przy dobrej opiece i pielęgnacji. A skupić się wtedy trzeba, nie na obwinianiu siebie, że się zdarzyło, tylko na jak najszybszej i właściwej reakcji, by nie dopuścić do rozwoju zmian chorobowych.

Skóra niemowląt jest bardzo wrażliwa, warstwa lipidowa naskórka, która chroni skórę przed szkodliwym działaniem czynników środowiskowych, wnikaniem bakterii, wirusów i grzybów oraz przed utratą wody, nie jest w pełni dojrzała. Dodatkowo, jeśli maleństwo ma skórę suchą i wrażliwą ze skłonnością do alergii czy atopii, jest ono bardziej narażone na ten problem.

Jak wygląda odparzenie skóry?

Odparzenie, zwane też rumieniem pieluszkowym, rozpoznamy po zaczerwienionej skórze w okolicach odbytu, na genitaliach, na powierzchni ciała, którą przykrywa pieluszka.

Odparzenie łatwo i szybko przekształca się w pieluszkowe zapalenie skóry (dlatego rozgraniczenie to wydaje się być umowne). Kiedy na zaczerwienionej skórze pojawia się wysypka mamy już do czynienia z zapaleniem pieluszkowym. Na zmianach rumieniowych pojawiają się grudki sączące i pęcherzyki, a skóra staje się obrzęknięta. Pękające pęcherzyki tworzą nadżerki – żywe sączące się ranki. W takim stanie łatwo może dojść do nadkażenia grzybiczego, bakteryjnego lub mieszanego.

Przypominam przy tym, że to boli, swędzi i piecze, skóra jest wrażliwa na dotyk i na zabiegi pielęgnacyjne. Malec może być płaczliwy i rozdrażniony, może źle sypiać oraz stracić apetyt.

Jakie są przyczyny odparzeń u niemowląt?

W pieluszce naszego maleństwa, niezależnie od jej rodzaju (jednorazowe, tetrowe, wielorazowe), panuje bardzo niekorzystne dla zachowania zdrowej skóry środowisko. To co sprzyja odparzeniom, to wilgoć i uszkodzenie naskórka, które bierze się także z pocierania pieluchy o skórę, skóry o skórę. W wyniku rozkładu moczu i kału uwalnia się amoniak, który prowadzi do chemicznego podrażnienia skóry i wywoływania odczynu zapalnego, do tego dodajmy bakterie, które szybko namnażają się na pożywce z moczu i/lub kału.

Do odparzeń dochodzi przy:

• zbyt rzadkiej zmianie pieluszek i/lub niewłaściwej czy niedostatecznej pielęgnacji skóry dziecka;
• braku dostępu powietrza do skóry okrytej pieluszką, szczególnie gdy pieluchy jednorazowe mają warstwę ceratową nieprzepuszczającą powietrza lub dziecko nosi nieodpowiedni rozmiar pieluchy - za małe i za obcisłe;
• zmienionym pH kału i moczu – w wyniku biegunki lub zakażenia dróg moczowych, czasami ma na to wpływ dieta matki karmiącej piersią i/lub dieta dziecka, przyjmowanie antybiotyku przez dziecko lub szczepienie, a także ząbkowanie;
• obecności drożdżaków w kale;
• uczuleniach na substancje chemiczne w pieluszkach jednorazowych, chusteczkach pielęgnujących, lub w środkach do prania w przypadku pieluch wielorazowych;
• przegrzanie skóry sprzyja odparzeniom i wtórnym nadkażeniom (szczególnie latem)
• alergii pokarmowej, wtedy oprócz odparzeń może wystąpić kolka, ulewanie, zaparcia lub biegunki, zmiany na skórze, jak suchość lub wysypka, ślady śluzu lub krwi w stolcu, pieniste, zielone kupki.

Jak zapobiegać odparzeniom u niemowląt?

• Przy codziennej pielęgnacji, przy każdej zmianie pieluszki dokładnie oglądaj pośladki i genitalia malca, jeśli tylko zauważysz zaczerwienienie czy zmianę wypryskową na skórze - reaguj. Odparzenie bardzo łatwo może przekształcić się w pieluszkowe zapalenie skóry.
• Ważna jest codzienna pielęgnacja, częsta zmiana pieluszek i obowiązkowa zmiana po każdej kupie.
• Koniecznie pamiętaj o wietrzeniu pupy i pozostawieniu malucha bez pieluszki kilka razy dziennie, szczególnie w okresie upałów.
• Zwróć uwagę na pieluszki, jeśli po zasiusianiu śmierdzą chemią a nie siuśkami to zły znak, pewnie przy ich wyrobie czy wybielaniu użyto bardzo dużo chemicznych substancji. Zmień je. Z mojego doświadczenia wynika, że nie zawsze najdroższe znaczy najlepsze. Poza tym dobierz odpowiedni rozmiar, nie za duże, ale także nie za małe, by nie były obcisłe.
• Dobierz odpowiednie kosmetyki pielęgnacyjne. Chusteczek nawilżanych używaj tylko poza domem: w podróży , na spacerze, na wycieczce. W domu myj pośladki i krocze pod bieżącą wodą z mydłem dla niemowląt lub płynem do mycia ciała. U najmłodszych niemowląt użyj płatków kosmetycznych namoczonych w przegotowanej wodzie, naparze z nagietka lub rumianku. Używaj kremów pielęgnacyjnych, maści przeciw odparzeniom, maści z alantoiną i d-pantenolem przy każdej zmianie pieluszki. Nakładaj cienką warstwę, podobnie z zasypkami i pudrami - użyte w nadmiarze mogą zbijać się w grudki i drażnić skórkę dziecka.
• W domowej apteczce miej krem pielęgnacyjny z cynkiem i użyj go, gdy dostrzeżesz zmiany skórne. Jednak na codzienną pielęgnację może być za mocny i wysuszać skórę.
• Przed położeniem kremu dobrze osusz skórę, zwróć uwagę na miejsca w fałdach skórnych. Do osuszenia używaj czystych bawełnianych pieluszek, ręczników lub cienkich papierowych higienicznych chusteczek. Jest to bardzo ważne, bo niektóre kremy nałożone na wilgotną skórę spowodują trudności z jej wyschnięciem i w konsekwencji stworzy to bardzo sprzyjające środowisko dla rozwoju baterii.
• Codziennie kąp dziecko, a do kąpieli używaj płynu. Osobiście polecam płyny z emolientami, które pomagają odtworzyć naturalny płaszcz lipidowy naskórka. W razie potrzeby można dodać do kąpieli nadmanganian potasu (w przezroczystej szklance zalej kilka (dosłownie) kryształków przegotowaną wodą, dokładnie rozmieszaj, woda nabierze koloru różowego, gdy dodasz więcej - fioletowego, roztwór wlej do wanienki, pozostawiając trochę na dnie szklanki - nierozpuszczone kryształki mogą działać drażniąco), zaparzonego rumianku, czy szklankę rzadkiego krochmalu. Po kąpieli natłuszczaj skórę maluszka oliwką.
• Co najmniej raz dziennie pozwól maluchowi pobyć z gołą pupą, jeśli są problemy, pozwól mu na to przy każdej zmianie pieluchy.
• Nie przegrzewaj dziecka, wtedy skóra poci się. Zwróć na to uwagę szczególnie latem ale też w czasie długich podróży, gdy dziecko siedzi w nosidle lub foteliku.

Kiedy należy udać się do lekarza?

Jeśli przestrzeganie higieny i domowe zabiegi nie przynoszą pożądanych efektów a zmiany na skórze dziecka utrzymują się, zgłoś się do pediatry lub dermatologa. Czasami niezbędna jest maść z antybiotykiem, a do codziennej pielęgnacji przydatna może okazać się robiona na receptę papka z tlenkiem cynku.

Udaj się do lekarza, gdy zmiany skórne rozprzestrzeniają się, skóra zaczyna się łuszczyć, pęcherzyki są wypełnione ropą, zauważasz miodowożółte strupy, dziecko dostało gorączki. Te zmiany mogą świadczyć o zakażeniu drożdżakowym lub bakteryjnym.

Co nam pomogło?

W naszym przypadku prawdopodobną przyczyną odparzenia była zmiana chusteczek nawilżonych, których używałam kiedyś do pielęgnacji pupki przy zmianie pieluszki. Po naradzie z pediatrą zarzuciłam stosowanie chusteczek. Przy każdej zmianie pieluszki czyszczę skórę pupki i narządy rodne wacikiem kosmetycznym (takim większym kwadratowym) nasączonym wodą przegotowaną, potem wycieram do sucha (przyklepując, a nie pocierając) chusteczką higieniczną i nakładam krem pielęgnujący. Na noc stosuję krem z lanoliną i tlenkiem cynku. Po wypróżnieniu wsadzamy pupkę pod ciepły prysznic, używamy delikatnego żelu do mycia ciała. Pieluszki zmieniamy co 2-3 godziny, oczywiście od razu po każdej kupie. Poza tym dodaję do kąpieli płyn z emolientami, a w przypadku niepokojących zmian przez kilka dni wlewam do wanienki także roztwór nadmanganianu potasu. No i rzecz najważniejsza - wietrzymy pupę. Codziennie przed kąpielą co najmniej przez pół godziny mój malec szaleje bez pieluchy - takie połączenie przyjemności z pożytecznym.