Prace, których nie powinna wykonywać kobieta w ciąży

Kobieta w ciąży jest objęta szczególną ochroną nie tylko przed zwolnieniem z pracy, ale także ochroną jej zdrowia, dlatego nie może wykonywać pewnych prac. Sprawdź, czego nie wolno przyszłej mamie.

Ciąża to nie choroba, ale…

Zgodnie art. 176 Kodeksu pracy kobiety w ciąży nie mogą wykonywać prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, mogących mieć niekorzystny wpływ na ich zdrowie, przebieg ciąży (…). Wykaz prac, które nie mogą wykonywać kobiety w ciąży został natomiast zawarty w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet. Chodzi tu przede wszystkim o ciężką fizyczną pracę, związaną z regularnym dźwiganiem, przenoszeniem ciężarów czy kopaniem, a także pracę w dużym hałasie bądź otoczeniu substancji chemicznych, które mogą sprzyjać nieprawidłowemu rozwoju dziecka.

Rozporządzenie zawiera zatem wykaz prac:

• związanych z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, w tym ręcznym transportem ciężarów;
• mogących mieć niekorzystny wpływ ze względu na sposób i warunki ich wykonywania, z uwzględnieniem rodzajów czynników występujących w środowisku pracy i poziomu ich występowania.

Pamiętaj, że pracodawca musi się bezwzględnie dostosować do przepisów. Z obowiązku nie zwalnia go nawet zgoda pracownicy. Gdyby przychylił się do takiej prośby i pozwolił przyszłej mamie na pracę w warunkach niebezpiecznych dla niej i jej dziecka, groziłaby mu wysoka kara grzywny, bowiem jest to wykroczenie przeciwko prawom pracownika.

Co z pracą przy komputerze?

Przyszła mama nie może pracować przy komputerze dłużej niż 4 godziny na dobę. Jeżeli do tej pory Twoja praca wymagała obsługi komputera w pełnym wymiarze, w myśl art. 179 § 1 Kodeksu pracy, pracodawca zobowiązany jest przenieść Cię do innych zadań na pozostałe 4 godziny pracy. Jeśli nie jest to możliwe, powinnaś na czas niezbędny zostać zwolniona z obowiązku świadczenia pracy. Co istotne w czasie zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy Pracownica w okresie zwolnienia zachowuje prawo do dotychczasowego wynagrodzenia.

Powyższe ma zastosowanie w każdym przypadku, gdy mowa o zatrudnianiu kobiety w ciąży przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych wymienionych w Rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet, których wykonywanie jest wzbronione ciężarnej bez względu na stopień narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne.

Jeżeli natomiast kobieta w ciąży zatrudniona jest przy pozostałych pracach wymienionych w rozporządzeniu, jednakże innych niż powyżej wskazane, wówczas pracodawca jest obowiązany:

• dostosować warunki pracy do wymagań określonych w tych przepisach lub tak ograniczyć czas pracy, aby wyeliminować zagrożenia dla zdrowia lub bezpieczeństwa pracownicy;
• przenieść pracownicę do innej pracy, jeżeli dostosowanie warunków pracy na dotychczasowym stanowisku pracy lub skrócenie czasu pracy jest niemożliwe lub niecelowe;
• zwolnić pracownicę na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy, w razie braku możliwości przeniesienia jej do innej pracy.

Praca w porze nocnej, w nadgodzinach oraz wyjazdy służbowe

Zgodnie z art. 178 § 1 Kodeksu pracy, kobiecie w ciąży nie wolno pracować w porze nocnej i godzinach nadliczbowych. W razie zatrudniania pracownicę w porze nocnej zgodnie z art. 1781 kodeksu pracy obowiązkiem takiego pracodawcy, jest na okres jej ciąży zmienić rozkład czasu pracy w sposób umożliwiający wykonywanie pracy poza porą nocną, a jeżeli jest to niemożliwe lub niecelowe, przenieść pracownicę do innej pracy, której wykonywanie nie wymaga pracy w porze nocnej; w razie braku takich możliwości pracodawca jest obowiązany zwolnić pracownicę na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy.

Dodatkowo pracodawca nie może również delegować jej poza stałe miejsce pracy, bez jej zgody. Jeśli zatem Twój pracodawca zaproponuje Ci wyjazd służbowy, może Cię delegować poza stałe miejsce pracy tylko pod warunkiem uzyskania Twojej zgody. W takiej sytuacji najlepiej sporządzić odpowiednią notatkę w formie pisemnej.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRACODAWCY

Pamiętaj, że pracodawca, który łamie Twoje prawa, naraża się na karę grzywny. Zgodnie bowiem z art. 281 pkt 5 kodeksu pracy, jeżeli pracodawca lub osoba działająca w jego imieniu, która narusza przepisy o uprawnieniach pracowników związanych z rodzicielstwem, podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.

Wykaz prac zakazanych kobietom w ciąży 

• Praca pod ziemią, poniżej poziomu gruntu. Wyjątkiem od zakazu wszelkiego typu pracy w kopalniach jest praca na stanowiskach kierowniczych, ale tylko w sytuacji, gdy nie wymaga stałego przebywania pod ziemią oraz wykonywania pracy fizycznej.
• Praca w wykopach, zbiornikach otwartych, a także wewnątrz zbiorników i kanałów.
• Praca na wysokości, wykluczając stałe podesty, pomosty, galerie oraz inne stałe podwyższenia, które posiadają pełne zabezpieczenie przed upadkiem, jak również wchodzenie i schodzenie po klamrach czy drabinie.
• Praca w drganiach oraz hałasie m.in. w warunkach, których ciężarna pracownica narażona jest na hałas ultradźwiękowy.
• Praca, w której przyszła mama narażona jest na działanie promieniowania nadfioletowego oraz jonizującego.
• W zasięg pół elektromagnetycznych o natężeniu przekraczającym wartości dla bezpiecznej strefy.
• Przy obsłudze monitorów ekranowych powyżej 4 godzin na dobę.
• Przy obsłudze zwierząt dotkniętych chorobami inwazyjnymi oraz zakaźnymi.
• Praca w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi, które stwarzają ryzyko zakażenia wirusem ospy wietrznej i półpaśca, wirusem HIV, wirusem różyczki, wirusem cytomegalii, wirusem zapalenia wątroby typu B, toksoplazmozą oraz pałeczką listeriozy.
• Praca w narażeniu na działanie substancji chemicznych, niezależnie od ich stężenia w środowisku pracy np. rtęć, ołów chloropren czy preparaty do ochrony roślin.
• Praca w środowisku narażonym na działanie czynników rakotwórczych i o prawdopodobnym działaniu rakotwórczym.
• W mikroklimacie gorącym, zimnym oraz zmiennym, gdzie praca wykonywana jest w środowisku, w którym występują nagłe zmiany temperatury w zakresie przekraczającym 15°C.
• Praca nurka oraz wszelkie prace w warunkach obniżonego lub podwyższonego ciśnienia.
• Praca stwarzająca ryzyko ciężkiego urazu psychicznego bądź fizycznego czyli m.in. udział w akcjach ratownictwa chemicznego, praca z materiałami wybuchowymi, gaszenie pożarów, usuwanie skutków awarii, a także prace przy uboju zwierząt hodowlanych.
• Prace w wymuszonym rytmie pracy np. przy taśmie produkcyjnej.
• Prace związane z wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów oraz w wymuszonej pozycji ciała i w pozycji stojącej ponad 3 godziny w czasie zmiany roboczej.
• Prace związane z wysiłkiem fizycznym oraz transportem ciężarów m.in. przenoszenie i podnoszenie ciężarów, ale również praca przy urządzeniach, przy których wymagana jest znaczna siła.