Toksoplazmoza w ciąży - objawy i leczenie

Toksoplazmoza to pasożytnicza choroba zakaźna, którą wywołuje pierwotniak Toxoplasma gondii. Jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży, ponieważ może powodować wady rozwoju u płodu, a także poronienie.

Sprawdź, jakie objawy daje toksoplazmoza w ciąży oraz jak uniknąć zakażenia.

Toksoplazmoza w ciąży – droga zakażenia

Wyróżniamy 3 drogi zakażenia toksoplazmozą:

• Droga pokarmowa

Drogą pokarmową można się zarazić spożywając surowe bądź niedogotowane mięso, które zawiera cysty tkankowe. Zarażenie następuje również poprzez połknięcie cyst znajdujących się w środowisku zanieczyszczonym przez odchody zarażonego kota, który jest ostatecznym żywicielem pasożyta np. pijąc skażoną wodę lub jedząc niedomyte, surowe owoce i warzywa.

Warto zaznaczyć, że cysty wydalane przez kota są bardzo odporne na różnorodne warunki środowiskowe. Potrafią zachować zdolność inwazyjną w glebie przez rok, a w wodzie nawet kilka lat.

• Droga przez łożysko

Do zakażenie może dojść, gdy u matki występuje czynna toksoplazmoza. Przez łożysko do płodu przechodzą wtedy aktywne komórki Toxoplasma gondii. Mówimy wtedy o toksoplazmozie wrodzonej.

• Kontakt z zarażoną krwią

W rzadkich przypadkach do zakażenia może dojść wskutek kontaktu z zainfekowaną krwią np. podczas przeszczepu zarażonego narządu, w trakcie transfuzji bądź pracy w laboratorium ze skażonym materiałem.

Toksoplazmoza w ciąży – objawy

Toksoplazmoza zwykle przebiega bezobjawowo. Zdarza się, że chora może mieć powiększone węzły chłonne i odczuwać typowe objawy grypopodobne jak: bóle mięśni i głowy oraz ogólne zmęczenie. Chorobie może towarzyszyć również wysoka gorączka.

Toksoplazmozę można stwierdzić na podstawie badań serologicznych pod kątem przeciwciał IgG oraz IgM, które zleca ginekolog już na początku ciąży.

Toksoplazmoza w ciąży – interpretacja wyników badań krwi

Na podstawie otrzymanych wyników badań możemy stwierdzić chorobę oraz ustalić dalsze postępowanie.

• IgG ujemny, IgM ujemny

Braku obecności przeciwciał oznacza brak odporności. Lekarz powinien zlecić badania kontrolne co 3 miesiące.

• IgG dodatnie, IgM ujemne

Jeśli we krwi są przeciwciała IgG wskazuje to na przebycie infekcji w przeszłości, dzięki czemu wytwarza się odporność przeciwko toksoplazmozie. Zwykle lekarz zleca powtórzenie badania po okresie kilku tygodni dla potwierdzenia wyników lub awidność IgG, jeżeli poziom p/ciał jest wysoki.

• IgG ujemne, IgM dodatnie

Wynik prawdopodobnie fałszywie dodatni, badanie zostanie powtórzone w ośrodku referencyjnym, konieczna będzie konsultacja specjalisty chorób zakaźnych i ew. dalsza diagnostyka

• IgG dodatnie, IgM dodatnie

Wysokie stężenie przeciwciał wskazuje aktywną, rozwijającą się infekcję. W tej sytuacji niezbędna jest konsultacja z lekarzem chorób zakaźnych, który zadecyduje o dalszym postępowaniu.

Toksoplazmoza w ciąży – leczenie

Jeśli u ciężarnej zostanie stwierdzona toksoplazmoza, lekarz zwykle decyduje o zastosowaniu spiramycyny. Jest to podstawowy lek w terapii toksoplazmozy u ciężarnych, nieszkodliwy dla mamy i płodu. Leczenie pozwala zredukować ryzyko zarażenia dziecka do minimum w trakcie dalszego trwania ciąży i w trakcie diagnostyki. Dalsze postępowanie zależy od trymestru. W im wcześniejszej ciąży podejrzewamy toksoplazmozę, tym ryzyko zakażenia się płodu jest mniejsze, natomiast w przypadku stwierdzenia zakażenia konsekwencje są poważniejsze. Odwrotnie, im ciąża bardziej zaawansowana, tym płód zaraża się częściej, natomiast ryzyko poważnego uszkodzenia płodu jest mniejsze.

Dla postawienia diagnozy toksoplazmozy wrodzonej konieczne jest więc stwierdzenie, czy płód został zakażony. Rozpoznanie zakażenia płodu polega na wykryciu DNA toxoplasma gondii w płynie owodniowym – amniopunkcja 18-21 t.c. Jeżeli stwierdzimy infekcję u płodu, wówczas leczenie ulega modyfikacji – ciężarna otrzymuje zazwyczaj dwa leki o mniejszym niż spiramycyna profilu bezpieczeństwa, natomiast silniej oddziałujących na toxoplasma gondii.

Leczeniem toksoplazmozy u ciężarnych zajmuje się tym poradnia chorób zakaźnych, nie ginekolog. Ciężarna otrzymuje pisemne zalecenia dla lekarza prowadzącego ciążę i recepty na leki. Po porodzie należy przez pierwszy rok regularnie sprawdzać u malucha poziom przeciwciał IgM i IgG oraz skonsultować malca u okulisty i neurologa, oczywiście ostatnie słowo ma tutaj lekarz pediatra.

Toksoplazmoza w ciąży – sposoby zapobiegania

Podstawowe zasady profilaktyki toksoplazmozy polegają przede wszystkim na zachowaniu odpowiedniej higieny w domu i w podróży:

• Przed jedzeniem myj dokładnie owoce i warzywa. Szczególnie uważaj na te, które rosną w ziemi lub bezpośrednio nad nią.
• Unikaj jedzenia surowego lub niedogotowanego mięsa.
• Przed każdym posiłkiem myj dokładnie ręce wodą z mydłem.
• Przygotowując posiłek myj dokładnie deskę do krojenia. Najlepiej używać oddzielnej deski do krojenia mięsa, warzyw i owoców.
• Unikaj picia surowej, nieprzegotowanej wody z niewiadomych źródeł, szczególnie w czasie podróży.
• Do pracy w ogrodzie używaj zawsze ochronnych rękawiczek, aby uniknąć kontaktu z glebą.
• Jeśli masz kota, dla bezpieczeństwa zakładaj gumowe rękawiczki ochronne, do sprzątania jego kuwety. Potem umyj dokładnie ręce wodą z mydłem.