Meningokoki u dzieci – objawy, leczenie i szczepienie ochronne

Szacuje się, że około 20% populacji ludzi jest nieświadomymi nosicielami meningokoków. Bakteria ta rzadko wywołuje chorobę, lecz jeśli już do tego dojdzie, wymaga natychmiastowej interwencji lekarza. Dowiedz się, jak rozpoznać infekcję meningokokową i jak jej zapobiec? 

Czym są meningokoki?

Meningokoki (neisseria meningitidis) to gram-ujemne bakterie, których dwoinki bytują w organizmie człowieka, najczęściej w błonie śluzowej nosa i gardła. Kontakt z meningokokami zazwyczaj prowadzi tylko do nosicielstwa, które nie wywołuje żadnych objawów. Niemniej, w rzadkich przypadkach, bakterie te mogą wywołać bardzo groźne i gwałtowne w przebiegu choroby, takie jak zapalenie opon mózgowo rdzeniowych czy posocznicę (sepsa).

Kto i jak zaraża się meningokokami?

Do zakażenia meningokokami dochodzi drogą kropelkową, gdy osoba chora lub nosiciel bez objawów kicha lub kaszle, a także przez bezpośredni kontakt (np. pocałunek) lub też pośredni (np. picie ze wspólnego kubka czy używanie tych samych sztućców).

Z powodu kontaktu z meningokokami zachoruje tylko 1 na 100 tys. osób. Choroba ta może dotknąć ludzi w każdym wieku. Najczęściej jednak są to małe dzieci do 5. roku życia, których układ immunologiczny nie jest jeszcze w pełni dojrzały. Do grupy ryzyka należą też nastolatki między 11. a 19. rokiem życia. Związane jest to z wejściem w okres dojrzewania, w którym bardzo często obserwuje się wyraźny spadek odporności.

Przebieg choroby meningokokowej

Bywa, że infekcja meningokokowa ma charakter nieinwazyjny i przybiera postać zwykłego zapalenia ucha, oskrzeli lub płuc. Najczęściej jednak bakteria atakuje z potężną siłą i nie zatrzymują się jedynie na błonach śluzowych, lecz dostaje się do krwioobiegu wywołując inwazyjną chorobę menigokokową, której najczęstsze postacie to sepsa i zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych.

Objawy choroby niestety najczęściej nie są w cale typowe i łatwo je przez to pomylić ze zwykłym przeziębieniem lub grypą. Są to m.in.

• wysoka gorączka lub spadek temperatury ciała poniżej 36°C;
• bóle mięśni,
• ogólne złe samopoczucie;
• ból głowy;
• ból gardła.

W przypadku zapalenia opon mózgowych do powyższych objawów mogą dołączyć ponadto:

• mdłości lub wymioty;
• przeczulica (nadwrażliwość) skóry;
• nadmierna senność;
• drgawki.

Objawy te pojawiają się i nasilają bardzo szybko. Stan dziecka pogarsza się niemal w oczach. Bardzo ważna jest baczna obserwacja dziecka i w razie czego szybka reakcja. Szczególnie niemowlęta, które nie potrafią jeszcze się komunikować wymagają czujności. Mogą być apatyczne lub przeciwnie – silnie rozdrażnione. Zwykle nie dają się przytulić ani wziąć na ręce z powodu przeczulicy skóry. Czujność mamy powinien zatem wzbudzić niecodzienny przebieg infekcji.

Charakterystyczna dla choroby meningokokowej jest tzw. wysypka wybroczynowa. Może ona pojawić się na każdej części ciała. Początkowo ma ona postać drobnych czerwonych kropek, które z czasem zlewają się w duże plamy, nie blednące pod naciskiem.

Wysypka pojawia się jednak w zbyt późnym stadium, więc nie należy jej wypatrywać za wszelką cenę, tylko w razie podejrzenia choroby menigokokowej, natychmiast wezwać pogotowie.

Leczenie choroby meningokokowej

Leczenie chorób wywołanych menigokokami należy podjąć jak najszybciej. Niemal każda minuta jest cenna. Z tego względu przy podejrzeniu infekcji menigokokowej dziecko natychmiast zostaje przyjęte do szpitala, gdzie podane zostaną silne antybiotyki zwalczające większość znanych bakterii. Dopiero potem wykonuje się badania, które mogą ewentualnie potwierdzić zakażenie meningokokami. W takim przypadku podawana będzie już tylko penicylina, która nadal bardzo skutecznie zwalcza tę bakterię.

Zapobieganie infekcji meningokokowej – szczepienia

Aby zabezpieczyć dziecko przed meningokokami oraz ich groźnymi skutkami, zaleca się szczepienia profilaktyczne. Dostępne są trzy rodzaje szczepionek przeciwko meningokokom:

• skoniugowane przeciwko meningokokom z grupy C
• skoniugowane przeciwko meningokokom z grupy A, C, W, Y,
• szczepionka przeciwko meningokokom z grupy B.

Szczepienia najlepiej rozpocząć już w pierwszym roku życia dziecka. Z uwagi na stopniowe zmniejszanie się przeciwciał ochronnych, konieczne jest podanie dawki przypominającej po ukończeniu 12. miesiąca życia. Jeżeli dziecko nie zostało zaszczepione w 1. roku życia, nie ma przeszkód by zrobić to w późniejszym okresie.

Szczepienie przeciwko meningokokom jest zalecane w obowiązujący programie szczepień ochronnych, jednak niestety nie jest ono refundowane. Koszt jednej dawki to około 140 – 170 zł. Warto jednak chyba rozważyć taką inwestycję, by zmniejszyć ryzyko wystąpienia groźnych chorób u dziecka.